Logistics – “Xương sống” mới của chuỗi giá trị nông sản Việt
Trong bối cảnh địa chính trị bất ổn và biến đổi khí hậu, logistics không còn là hoạt động phụ trợ. Đây là yếu tố then chốt giúp các quốc gia giữ vững an ninh lương thực, năng lượng và thương mại.
Logistics quyết định vị thế cạnh tranh quốc gia
Năm 2023, thị trường logistics toàn cầu đạt từ 9.000 đến 10.000 tỷ USD. Dự kiến đến 2025, quy mô thị trường có thể vượt 12.000 tỷ USD. Châu Á – Thái Bình Dương hiện chiếm khoảng 50% thị phần.
Trong đó, logistics lạnh tăng trưởng mạnh. Mảng này rất quan trọng với thực phẩm, nông sản và dược phẩm. Dự báo, logistics lạnh sẽ đạt 585 tỷ USD vào năm 2027.
Nhiều quốc gia đang chuyển đổi từ mô hình truyền thống sang logistics vùng tích hợp. Mục tiêu là rút ngắn chuỗi, tăng tính linh hoạt và giảm rủi ro. Đây không còn là lựa chọn mà là điều kiện sống còn để giữ giá trị xuất khẩu.
Việt Nam gặp thách thức vì chi phí cao
Chi phí logistics tại Việt Nam chiếm 16–20% GDP. Mức này cao gần gấp đôi trung bình toàn cầu. Trong khi đó, Trung Quốc là 14%, Thái Lan 12% và Singapore chỉ 8%.
Chi phí cao làm giảm biên lợi nhuận. Nhiều tấn nông sản mất cơ hội tiếp cận thị trường cao cấp – nơi có giá bán gấp 2-3 lần.
Ngoài ra, hệ thống logistics lại tập trung ở TP.HCM và Hải Phòng. Các vùng nguyên liệu như Tây Nguyên, miền Trung hoặc khu vực biên giới bị bỏ ngỏ. Thiếu liên kết làm tăng chi phí vận chuyển và giảm chất lượng hàng hóa.
Nông sản xuất thô vì thiếu logistics
Việt Nam nằm trong nhóm đầu thế giới về xuất khẩu cà phê, gạo, tiêu, điều và trái cây. Tuy nhiên, phần lớn sản phẩm vẫn xuất thô hoặc sơ chế đơn giản. Giá trị gia tăng thấp và dễ tổn thương trước biến động thị trường.
Nguyên nhân chính không nằm ở sản xuất, mà do hệ thống logistics chưa phát triển đồng bộ. Việt Nam thiếu kho lạnh, trung tâm sơ chế, truy xuất nguồn gốc và kết nối hạ tầng hiệu quả. Dữ liệu phân tán, thiếu nền tảng số và khó tiếp cận thương mại điện tử.
Logistics vùng: Giải pháp then chốt
Tây Nguyên là vùng cà phê lớn nhất cả nước. Nhưng nơi đây chưa có trung tâm logistics chuyên sâu. Hàng hóa phải đưa về TP.HCM để xử lý. Điều này làm tăng chi phí và giảm chất lượng.
Logistics hiện đại là hệ sinh thái khép kín. Nó phải kết nối sản xuất, sơ chế, lưu trữ lạnh, truy xuất số và thanh toán. Ngoài “hạ tầng cứng” như kho lạnh và depot, cần có “hạ tầng mềm” là dữ liệu và công nghệ.
Đề xuất chiến lược
Việt Nam cần quy hoạch lại logistics theo vùng nguyên liệu và hành lang kinh tế. Không nên tập trung quá nhiều vào đô thị lớn.
Một số giải pháp gồm:
-
Đầu tư ICD, kho lạnh, depot tại nguồn.
-
Hoàn thiện pháp lý cho logistics xuyên biên giới và truy xuất số.
-
Thiết lập các hành lang logistics chính ngạch với Trung Quốc, ASEAN, EU, CPTPP.
Cần thúc đẩy mô hình “4 nhà”: Nông dân – Logistics – Thương mại – Tài chính. Tổ chức logistics theo cụm sản phẩm: cà phê Tây Nguyên, gạo miền Tây, trái cây Nam Bộ…
Doanh nghiệp cần chuyển từ vận hành đơn lẻ sang tích hợp ba dòng: hàng hóa – dòng tiền – dữ liệu. Đầu tư công nghệ như ERP, WMS, AI, blockchain để chuẩn hóa quản trị và nâng khả năng gọi vốn.
Kết luận
Nếu logistics chỉ là chặng cuối, nông nghiệp Việt sẽ mãi là người làm thuê trong chuỗi giá trị toàn cầu. Nhưng nếu logistics được xem là xương sống, đó sẽ là bệ phóng để nông sản Việt bứt phá trên bản đồ thế giới.
BẠN CẦN VẬN CHUYỂN HÀNG HÓA RA NƯỚC NGOÀI ?
LIÊN HỆ NGAY ĐỂ ĐƯỢC TƯ VẤN VÀ HỖ TRỢ
Xem thêm:
Jingdong Property và Abu Dhabi Hợp Tác Xây Trung Tâm Logistics
Công Viên Logistics Hơn 12.000 m² Tại Edinburgh – NGHE AN LOGISTICS
